NGHỀ CHƠI CÔNG PHU
Đào Phan Long
Vài năm lại đây do chơi đồ cổ nên tôi quen với anh bạn Xuân Thanh hiện sống và làm việc ở Phủ Lý, tỉnh Hà Nam quê bà xã tôi. Tôi vốn chỉ biết về đồ cổ, còn một mảng chơi công phu khác là cây cảnh của anh ta thì tôi không biết nhiều. Xuân Thanh chơi cả đồ cổ và cây cảnh. Ở Hà Nội tôi cũng quen vài người vừa chơi đồ cổ, vừa chơi cây cảnh, nhưng xem ra tôi thấy anh bạn này đầu tư cho thú chơi đồ cổ và cây cảnh khá công phu và nhiều công sức hơn.
Tôi hầu như chỉ sưu tập gốm sứ Việt cổ và đồng mục văn hóa Đông Sơn, còn anh bạn đây lại có thú sưu tập đồ cổ chất liệu gốm sứ, đồng, gỗ có nguồn gốc chủ yếu Trung Hoa, rồi đồ sứ “Ký kiểu”, và một số đồ gốm Việt hoa lam TK 15 toàn hảo. Xuân Thanh còn rất thích sưu tập voi đồng để chơi, nay số lượng có lẽ đã đến vài chục con lớn nhỏ. Bầy voi có con lớn cao tới hơn 2m, con nhỏ hơn thì người ngồi lên chân chưa chạm đất, kể trông cũng hoành tráng. Đồ sứ cổ Trung Hoa anh bạn tôi chịu khó tuyển chọn khá kỹ theo gu chơi của mình. Số lượng và chủng loại đồ khá nhiều và phong phú mà những người thích chơi đồ cổ Trung Hoa như vậy chắc không nhiều.
Còn về cây cảnh anh bạn Thanh chỉ cho tôi biết về các yếu tố “bệ, thân, cành, tán” do con người tạo ra một thế cây đẹp, rồi đến công sức chăm tưới, chỉnh sửa cây qua bao năm tháng để giữ cho cây ngày càng có tuổi thọ cao, rồi cây gì thì được uốn, tỉa cắt vào lúc nào trong năm…Qủa rất công phu hơn hẳn chơi đồ cổ, vì đồ cổ mua về bầy, cất cẩn thận là yên, còn chơi cây cảnh thì phải theo rõi cẩn thận hàng ngày. Lơ là là hỏng thế, hỏng cây. Có về đây tôi mới thấy và hiểu các dáng, thế cơ bản của cây cảnh do bàn tay và óc thẩm mỹ của con người tạo ra. Một số dáng thế cơ bản của cây cảnh là: lão mai bò bàn thạch; lão mai bồng qúy tử; lão mai; bạt phong hồi đất; nghênh phong; trực; long dáng …
Tôi tâm đắc với anh bạn vì cả hai chúng tôi đều từng là viên chức làm công ăn lương nhà nước, ấy vậy mà từ thời cách đây 25 năm, thời bắt đầu “Đổi Mới” thì mọi người còn nghèo cả, nhưng cả hai đều đã có thú chơi cổ vật. Tôi kể lại cho anh bạn Thanh tôi đã từng viết: Thời tôi mới chơi đồ cổ chỉ cần số tiền chi chầu bia hơi”tích kê” cho vài người là có thể mua được một món cổ vật Việt đồ phố, nếu chi tiền uống vài chai rượu Tây thì mua được món tốt hơn, còn đãi nhau đi nhậu rồi đi hát có “tay vịn” thì có thể mua được món cổ vật quý rồi.
Xuân Thanh cũng tán đồng và kể: Mấy chục năm về trước, thời tôi mới chơi cây cảnh mỗi khi rảnh rỗi thường lọ mọ về thôn quê tìm mua cây. Cây đẹp lắm mua thì một vài chỉ vàng, còn cây bình thường thì không đến, thế rồi sau vài chục năm say mê chăm bẵm chúng, giờ thì tiền tỷ khó sờ vào được.
Hàng ngày sống ồn ào chen chúc ở Hà Nôi, khi được bạn mời về Phủ Lý xem một món đồ mới mua, được đàm đạo, được ngắm những bệ cây cảnh lúc thì xanh tươi, khi thì đang nẩy chồi sau đợt cắt tỉa làm đầu óc tôi nhẹ hẳn. Tôi muốn giới thiệu hình ảnh một số cây cảnh của Xuân Thanh để bạn đọc chưa có dịp tận mắt thường ngoạn có thể biết được ở Phủ Lý hiện có một người say mê chơi cây cảnh không thua kém với người chơi cây có danh khác trên đất nước này.
Ngẫm ra, vừa làm việc, vừa chơi văn hóa như anh bạn Xuân Thanh qủa không dễ chút nào. Đam mê, công của lắm chứ, thời nay đã mấy ai làm được?