Nhưng trước đó các nhà sưu tập cổ vật người Nhật Bản mê gốm Việt cổ đã xuất bản cuốn sách Vietnamese and Chines Ceramics used in the Japanesse Tea Ceremony của hai tác giả người Nhật là HIROMU HONDA & NORIKI SHIMAZU, do Nhà xuất bản Oxford University Pres phát hành năm 1993. Bốn năm sau hai tác giả Mỹ đã cho ra đời cuốn Vietnamese ceramics a separate tradition của JOHN STEVENSON & JOHN GUY do Art Media Resources with Avery Press xuất bản năm 1997. Còn tại chính Việt Nam ta thì lần đầu tiên vào năm 1995 hai cơ quan là Trung tâm hợp tác nghiên cứu Việt Nam và Viện bảo tàng Lịch sử Việt Namđã hợp tác xuất bản cuốn Gốm Bát Tràng thế kỷ XIV – XIX của các tác giả GS Phan Huy Lê, TS Nguyễn Đình Chiến và TS Nguyễn Quang Ngọc.
Bình gốm Việt xuất khẩu, hoa lam. TK 15. H 38cm
Trước hết là người Việt Nam ta buộc rơi vào cuộc chiến chống ngoại xâm liên miên do mưu đồ và thế lực của các nước lớn, đất nước bị chia cắt, lòng người li tán, đói nghèo, thất học, bế môn tỏa cảng với thế giới, cấm vận kinh tế, chiến tranh biên giới… trong suốt thế kỷ 20. Đó là nguyên nhân khách quan. Bên cạnh đó có nguyên nhân thứ hai là do trình độ, nhận thức, hiểu biết về giá trị của các cổ vật ở các cấp quản lý văn hóa nước nhà yếu kém, dẫn đến nguồn nhân tài vật lực của quốc gia chưa có điều kiện để giữ gìn được nhiều cổ vật Việt có giá trị cho thế hệ mai sau.
Mâm bồng, gốm Việt xuất khẩu. TK 15
Quay ngược thời gian hơn mươi năm về trước, nghĩ mà tiếc vì với cuộc bán đấu giá trên vài ngàn món cổ vật gốm Việt TK 15 tại Mỹ ta thu về được 01 triệu đô la Mỹ, rồi đá quý rubi chất lượng cao ở Lục Yên, Qùy Hợp thời đó cũng rẻ rúng rất nhiều so với ngày nay. Khi ta biết đến giá trị thực, mức độ qúy hiếm của chúng thì hỡi ôi đâu còn. Do không mở cửa làm ăn với nước ngoài nên ta trở nên ngớ ngẩn, chỉ biết khoe có truyền thống chống giặc ngoại xâm giỏi mà yếu các lĩnh vực khác so với các nước khác. Thật là đáng tiếc.